Στάδια και πορεία νόσου

Home / Στάδια και πορεία νόσου

Τα στάδια της νόσου Πάρκινσον

Υπάρχουν πολλοί τρόποι να περιγράψεις τα στάδια στην πορεία της νόσου. Σας παραθέτω μια περιγραφική σύνοψη της πορείας ενός ασθενούς, όπως αυτή έχει αποτυπωθεί από την εμπειρία μου τα είκοσι χρόνια που ασχολούμαι με την νόσο. Να θυμάστε ότι κάθε ασθενής έχει την δική του πορεία, και ότι δεν υπάρχει μόνο μια μορφή της νόσου Πάρκινσον αλλά περισσότερο ένα φάσμα συμπτωμάτων. Ο χρόνος που θα περάσει ένας ασθενής σε κάθε στάδιο διαφέρει από άτομο σε άτομο. Ο χρόνος αυτός εξαρτάται από την μορφή της νόσου (πχ νεανική), από την αγωγή που θα λάβει και από τον τρόπο ζωής του.

  1. Προκλινικό στάδιο. Η νόσος αρχίζει με ένα προκλινικό στάδιο, το οποίο προηγείται της εμφάνισης κινητικών συμπτωμάτων ακόμα και είκοσι έτη. Στο στάδιο αυτό οι ασθενείς έχουν μη κινητικά συμπτώματα, τα οποία μπορεί να είναι δυσκοιλιότητα, ανήσυχος ύπνος με πολύ «ζωντανά» όνειρα και κινήσεις που ξυπνούν τον/την σύντροφο (σύνδρομο RBD), απώλεια της όσφρησης ή και κατάθλιψη. Τα συμπτώματα αυτά τα ονομάζουμε μη κινητικά και εξακολουθούν να απασχολούν τον ασθενή και στα επόμενα στάδια.

Στο στάδιο αυτό δεν μπορεί να τεθεί η διάγνωση της πάρκινσον γιατί αυτή προϋποθέτει την εμφάνιση κινητικών συμπτωμάτων (βραδυκινησία, τρόμο, δυσκαμψία). Γίνονται έρευνες ώστε να μπορούμε να πούμε με ακρίβεια τι πιθανότητες έχει ένας άνθρωπος που παρουσιάζει τέτοια συμπτώματα να εμφανίσει πάρκινσον στο μέλλον.

  1. Κλινικό στάδιο.

Τώρα μπαίνει η διάγνωση της νόσου. Το στάδιο αυτό χαρακτηρίζεται από σταδιακή εμφάνιση των κινητικών συμπτωμάτων, τα οποία αρχίζουν πάντοτε από τη μία πλευρά του σώματος και σταδιακά προσβάλλουν και τις δύο. Τα συμπτώματα αυτά είναι η επιβράδυνση των κινήσεων (βραδυκινησία) και ένα ή περισσότερα από τα εξής: τρόμος, δυσκαμψία ενός άκρου και αστάθεια.

Στο στάδιο αυτό αφενός συνιστάται στον ασθενή να είναι όσο πιο δραστήριος μπορεί, αφετέρου αρχίζει η χορήγηση φαρμάκων. Όσο νωρίτερα αρχίσει η χορήγηση των φαρμάκων, τόσο αυτά είναι πιο αποτελεσματικά. Σε αυτό το σημείο να τονίσω ότι σύμφωνα με νεώτερες μελέτες, έχει εγκαταλειφθεί ο φόβος της ντοπαμίνης. Το κλινικό στάδιο μπορεί να χωριστεί σε τρεις διακριτές περιόδους.

2α. Μήνας του μέλιτος. Είναι μια περίοδος μέσης διάρκειας 3-5 ετών, που αρχίζει με την έναρξη της φαρμακευτικής αγωγής. Κατ’ αυτήν, ο οργανισμός του ασθενούς ανταποκρίνεται πολύ καλά στα φάρμακα και η ποιότητα  της ζωής του βελτιώνεται τόσο πολύ ώστε νομίζει ότι θεραπεύθηκε.

2β. Στάδιο κινητικών διακυμάνσεων- Προχωρημένο στάδιο. Ύστερα από χρόνια φαρμακευτικής αγωγής, περισσότεροι από εννέα στους δέκα ασθενείς θα παρουσιάσουν διακυμάνσεις μέσα στην ημέρα με περιόδους καλής κινητικότητας που εναλλάσσονται με ακινησία ή και υπερκινησία, οι οποίες μειώνουν σημαντικά την ποιότητα της ζωής τους. Ο ασθενής δεν μπορεί να προγραμματίσει πότε θα είναι κινητικά καλά ώστε να βγει από το σπίτι του. Οι «καλές» ώρες είναι σύντομες. Οι «κακές» πληθαίνουν. Κατά μέσον όρο οι ασθενείς αρχίζουν να εκδηλώνουν διακυμάνσεις της κινητικότητας ύστερα από 3-8 χρόνια θεραπείας.

Όταν εμφανιστούν σημαντικές κινητικές διακυμάνσεις που δεν αντιμετωπίζονται επαρκώς, τότε ο ασθενής βρίσκεται στο προχωρημένο στάδιο της νόσου. Πολλοί νομίζουν ότι προχωρημένο είναι το στάδιο που ο ασθενής είναι σε αναπηρικό αμαξίδιο. Ωστόσο τότε για εμάς τους νευρολόγους είναι η αρχή του τελικού σταδίου.

Οι εναλλαγές μέσα στην ίδια ημέρα της καλής κινητικότητας (ΟΝ) ή υπερκινησίας με περιόδους μειωμένης κινητικότητας (OFF) ή ακόμα και ακινησίας αποτελούν ένα φαινόμενο το οποίο οι γιατροί αποκαλούν διακυμάνσεις. Να τονίσουμε ότι οι διακυμάνσεις μπορεί να αφορούν και μη κινητικά συμπτώματα όπως για παράδειγμα κρίσεις άγχους 30 λεπτά πριν την επερχόμενη ώρα λήψης του φαρμάκου. Συνήθη συμπτώματα του προχωρημένου σταδίου είναι η έναρξη αστάθειας, η συχνοουρία, το freezing (πάγωμα) και η δυσκαταποσία.

Όταν οι εναλλαγές αυτές είναι σημαντικές και δημιουργούν σοβαρό πρόβλημα στην καθημερινότητα του ασθενούς, εξετάζεται το ενδεχόμενο να υποβληθεί ο ασθενής σε χειρουργική θεραπεία με τοποθέτηση ενός νευροδιεγέρτης DBS ή μίας αντλίας συνεχούς χορήγησης φαρμάκων. Όταν  γίνουν εγκαίρως, αυτές οι επεμβάσεις δίνουν δραστική λύση στο πρόβλημα και ο ασθενής γυρίζει στο στάδιο  του «μήνα του μέλιτος» μόνο που σε αυτή την περίπτωση τα αποτελέσματα διαρκούν πολύ περισσότερο από πριν. (10-15 έτη ανάλογα την ηλικία)

2γ. Τελικό στάδιο. Σε αυτό ο ασθενής παρουσιάζει νέα επιδείνωση και πλέον θα βρίσκεται σε αναπηρικό αμαξίδιο. Μπορεί να παρουσιάζει άνοια ή και  ψυχικές διαταραχές τύπου οργανικού ψυχοσυνδρόμου. Στο στάδιο αυτό αντενδείκνυνται οι χειρουργικές θεραπείες.

Γνωρίζοντας όλα αυτά θα ήθελα να τονίσω ότι η πορεία κάθε ασθενούς είναι μοναδική. Δεν θα πρέπει να δεσμευόμαστε από χρονικά περιθώρια. Ωστόσο να έχετε υπόψιν σας ότι:

Α) Η νόσος είναι εκφυλιστική, δηλαδή κάθε χρόνο θα υπάρχει μια μικρή ή μεγαλύτερη επιδείνωση που θα προσπαθούμε να αντιροπήσουμε.

Β) Η νόσος οδηγεί κάποτε στην αναπηρία σωματική ή νοητική.

Γ) Το σημαντικότερο στάδιο είναι αυτό των κινητικών διακυμάνσεων το οποίο πρέπει να το αναγνωρίσετε και να προβείτε στην διενέργεια μιας από τις επεμβάσεις που θα είναι διαθέσιμες εκείνη την εποχή. Αν αυτό δεν γίνει τότε το αμέσως επόμενο στάδιο είναι το τελικό.