Μερικά από τα πιο συνηθισμένα ερωτήματα που μας ρωτάνε στο κέντρο μας για την νόσο του Πάρκινσον είναι τα εξής:
1. Τι είναι η Ν. Πάρκινσον;
Η Ν. Πάρκινσον είναι μια χρόνια προοδευτικά εξελισσόμενη εκφυλιστική νόσος του εγκεφάλου που επηρεάζει κυρίως την κίνηση. Λέγοντας εκφυλιστική εννοούμε ότι νευρικά κύτταρα, που βρίσκονται σε μια περιοχή του εγκεφάλου που λέγεται μέλαινα ουσία, πεθαίνουν γρηγορότερα – εκφυλίζονται. Αυτό δεν συμβαίνει ξαφνικά, αλλά προοδευτικά και έτσι τα συμπτώματα της νόσου με τον καιρό επιδεινώνονται. Στα εκφυλισμένα κύτταρα παρατηρούμε με το μικροσκόπιο τα λεγόμενα σωμάτια Lewy (Lewy bodies). Τα ενδοπλασματικά αυτά σωμάτια αποτελούνται σε μεγάλο βαθμό από την πρωτείνη α-synuclein η οποία διαδραματίζει πολύ σημαντικό ρόλο στην παθογένεση της νόσου Πάρκινσον και σε μερικές γενετικές της μορφές.
2.Πόσο συχνή είναι και σε ποια ηλικία εμφανίζεται;
Ο μέσος όρος της ηλικίας εμφάνισης είναι τα 60 έτη. Σύμφωνα με στοιχεία της Ευρωπαϊκής Εταιρείας για τη Ν. Πάρκινσον (E.P.D.A.), περίπου το 1% των ανθρώπων σε ηλικία άνω των 60 ετών παρουσιάζει τη νόσο. Υπάρχει και η νεανική μορφή της νόσου που εμφανίζεται σε άτομα κάτω των 40 ετών και σε ποσοστό 5-10% των συνολικών ασθενών με Ν. Πάρκινσον. Η νεανική μορφή έχει διαφορετική εξέλιξη από την σποραδική ( άνω των 60 ετών).
3. Πώς προκαλούνται τα συμπτώματα της νόσου;
Η κίνησή μας ελέγχεται από την παραγωγή ενός νευροδιαβιβαστή που λέγεται ντοπαμίνη. Η ντοπαμίνη επίσης συμβάλει στο συναίσθημα και την σκέψη. Παράγεται από εξειδικευμένα νευρικά κύτταρα σε μια πολύ μικρή περιοχή του εγκεφάλου, τη μέλαινα ουσία. Τα κύτταρα αυτά συμμετέχουν σε νευρωνικά κυκλώματα με άλλες περιοχές του εγκεφάλου. Όταν τα κύτταρα αυτά σταδιακά πεθαίνουν, μειώνεται ανάλογα και η παραγωγή της ντοπαμίνης και χάνεται η αρμονία στην κίνηση. Πέρα από αυτό στην νόσο του πάρκινσον δημιουργείται προοδευτικά έλλειψη και άλλων νευροδιαβιβαστές όπως η σεροτονίνη (συναίσθημα), η νοραδρεναλίνη (άγχος) και η ακετυλοχολίνη (σκέψη). Εμφανίζονται λοιπόν διαταραχές του συναισθήματος και της σκέψης από την απορρύθμιση των νευρωνικών κυκλωμάτων που συμμετέχει η ντοπαμίνη και οι άλλοι νευροδιαβιβαστές. Επίσης σωμάτια Lewy ( άρα εκφύλιση κυττάρων) παρατηρούνται σε πολλούς πυρήνες του εγκεφάλου αλλά και σε περιοχές εκτός του εγκεφάλου όπως στο μυεντερικό πλέγμα του εντέρου και το καρδιακό συμπαθητικό πλέγμα, εξηγώντας και κάποια από τα λιγότερο γνωστά μην κινητικά συμπτώματα της νόσου.
4. Ποια είναι τα συμπτώματα της Ν. Πάρκινσον;
Τα συμπτώματα τα χωρίζουμε σε αυτά που αφορούν την κίνηση και σε αυτά που δεν την αφορούν. Τα κινητικά συμπτώματα είναι ο τρόμος (τρέμουλο) που μπορεί να είναι στα χέρια, τα πόδια ή και το σαγονι, η βραδύτητα στις κινήσεις όπως στο περπάτημα, και το ντύσιμο, η δυσκαμψία των μυών και η αστάθεια ή διαταραχή στην ισορροπία, που μπορεί να προκαλεί συχνά πτώσεις. Τα μη κινητικά συμπτώματα μπορεί να είναι, η υπόταση, η αυξημένη εφίδρωση , η στυτική δυσλειτουργία, οι διαταραχές του ύπνου, η κατάθλιψη, το άγχος, η δυσκοιλιότητα και η εύκολη κόπωση. Κάθε ασθενής είναι μοναδικός και δεν εμφανίζει όλα τα συμπτώματα. Στο κέντρο μας γίνεται εκτεταμένος ετήσιος προληπτικός έλεγχος ώστε να αναγνωρίσουμε εγκαίρως τα συμπτώματα και να γίνει η τροποποίηση της αγωγής πριν αυτά παγιωθούν και οδηγήσουν σε μη αναστρέψιμη κατάσταση.
5. Πώς μπορεί να υποψιαστεί κανείς ότι έχει νόσο Πάρκινσον;
Υπόνοιες για νόσο Πάρκινσον εγείρονται, όταν ένας άνθρωπος εκδηλώνει ορισμένα συμπτώματα. Τα πιο συχνά είναι:
* Σημαντική επιβράδυνση των κινήσεων (π.χ. όταν το άτομο κουμπώνει τα ρούχα του, κατά το ξύρισμα κ.λπ.)
* Τρέμουλο στο ένα χέρι, που όμως δεν εμποδίζει το άτομο να πιει καφέ ή να φάει.
* Βήματα μικρά και γρήγορα.
* Αγνώστου αιτιολογίας, επίμονο σφίξιμο (πιάσιμο) ή πόνος στον ώμο.
* Μειωμένη αιώρηση του ενός χεριού κατά το περπάτημα.
* Τρέμουλο του αντίχειρα του ενός χεριού, όταν το χέρι είναι χαλαρό σε ηρεμία.
* Παρατεταμένο σφίξιμο στο ένα πόδι κατά την βάδιση ή την οδήγηση.
* Ακούσιες κινήσεις ή «ζωντανά» όνειρα στον ύπνο που ξυπνούν τον/την σύντροφο.
6. Πώς θα γίνει η διάγνωση;
Η διάγνωση της νόσου γίνεται μόνο με την κλινική εξέταση. Ένας νευρολόγος με εξειδίκευση στην νόσο Πάρκινσον θα διαπιστώσει αν έχετε τη νόσο, από τα συμπτώματα που θα του αναφέρεται και από την εξέταση που θα σας κάνει. Δεν υπάρχει καμία εργαστηριακή εξέταση που να επιβεβαιώνει τη νόσο. Υπάρχουν μόνο, εξετάσεις που θα σας συστήσουμε, για να αποκλείσουμε άλλες παθήσεις που μοιάζουν με τη Ν. Πάρκινσον και να λάβετε την κατάλληλη θεραπεία.
Γι’ αυτούς τους λόγους η διάγνωση δεν είναι απλή, αλλά εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την εμπειρία του γιατρού και από τις επιδόσεις του ασθενούς σε διάφορες δοκιμασίες.
Στο κέντρο μας η αξιολόγηση του ασθενούς γίνεται στην πρώτη επίσκεψη. Ο νευρολόγος θα λάβει λεπτομερές ιατρικό ιστορικό και θα υποβάλλει σε ενδελεχή νευρολογική εξέταση τον ασθενή για να αξιολογήσει τα κινητικά του συμπτώματα, την βραδυκινησία, τον τρόμο, την δυσκαμψία, την αστάθεια, τα αντανακλαστικά, τη μυϊκή δύναμη, τον συντονισμό των κινήσεων, την ισορροπία, τον διασκελισμό και την κινητικότητα του ασθενούς. Επιπλέον, ο ειδικός νευροψυχολόγος θα τον υποβάλλει σε διάφορες δοκιμασίες (κλίμακες) που αφορούν λιγότερο γνωστά συμπτώματα που ονομάζονται μη κινητικά όπως η διάθεση, οι νοητικές λειτουργίες, ο ύπνος και άλλα που πιθανώς ο ασθενής να μην φαντάζεται ότι οφείλονται στην Πάρκινσον. Η όλη εξέταση μπορεί να χρειασθεί έως και 2 ώρες για να ολοκληρωθεί. Τέλος θα ζητηθούν εξετάσεις, για να αποκλείσουμε κατά περίπτωση άλλες παθήσεις που μοιάζουν με τη Ν. Πάρκινσον.
Διαβάστε περισσότερα για την πρώτη επίσκεψη ΕΔΩ και τον Έλεγχο νοητικών λειτουργιών ΕΔΩ.
7. Είναι κληρονομική;
Στη συντριπτική πλειονότητα των περιπτώσεων η νόσος δεν κληρονομείται. Ωστόσο, οι επιστήμονες έχουν ανακαλύψει γονίδια υπεύθυνα για την εμφάνιση της νόσου. Συνήθως η νόσος είναι κληρονομική, αν εμφανιστεί σε ηλικίες κάτω των 40 ετών.
Διαβάστε περισσότερα για τον Γονιδιακός έλεγχος.
8. Υπάρχει θεραπεία;
Υπάρχουν διάφορες θεραπείες που μπορεί να επιβραδύνουν την εξέλιξή της και να χαρίσουν καλή ποιότητα ζωής στους ασθενείς, αλλά προς το παρόν δεν υπάρχει τρόπος ίασης. Στις θεραπευτικές στρατηγικές που εφαρμόζονται συμπεριλαμβάνονται φάρμακα, φυσικοθεραπεία, θεραπευτικές ασκήσεις, που καταπραΰνουν τα συμπτώματα και επιτρέπουν στους ασθενείς να ζήσουν πλήρη, παραγωγική ζωή.
Στο στάδιο των κινητικών διακυμάνσεων οι ασθενείς μπορούν να επιλέξουν να υποβληθούν σε κάποια από τις επεμβατικές θεραπείες και να γυρίσουν σε προηγούμενο στάδιο της νόσου.
9. Πεθαίνεις από τη Ν. Πάρκινσον;
Δεν πεθαίνεις από τη Ν. Πάρκινσον. Ωστόσο, η νόσος εξελίσσεται, τα συμπτώματα χειροτερεύουν και νέα εμφανίζονται. Ο ρυθμός εξέλιξης την νόσου είναι και αυτός μοναδικός για κάθε ασθενή. Πολλοί αναγκάζονται να σταματήσουν την εργασία τους. Η ποιότητα ζωής με τη πάροδο των ετών επιδεινώνεται σημαντικά. Όσο και αν ακούγεται σκληρό, η νόσος οδηγεί προς την αναπηρία. Αυτό αποφεύγεται αν ο ασθενής εγκαίρως προβεί σε επεμβατικές μεθόδους αντιμετώπισης της νόσου. Ωστόσο αν η νόσος οδηγήσει στην αναπηρία καμία μέθοδος δεν μπορεί να την αναστρέψει.
10. Πώς θα ξέρω αν είμαι κατάλληλος υποψήφιος για χειρουργικές θεραπείες;
Οι θεραπείες αυτές συνιστώνται στο στάδιο των κινητικών διακυμάνσεων (όχι στο τελικό) και εφ’ όσον οι ασθενείς πληρούν ορισμένα κριτήρια. Αν η Πάρκινσον έχει αρχίσει και δυσκολεύει την ζωή σας τότε το πιθανότερο είναι να είστε υποψήφιος για επέμβαση.
Περισσότερα για τα κριτήρια αυτά μπορείτε να διαβάσετε ΕΔΩ και ΕΔΩ.